Dat zelfbouw in hoogstedelijk gebied niet enkel meer van de pioneers is, dat staat vast. Maar hoe dat nu precies komt is naar mijn weten nog niet onderzocht. Ik krijg daar wel veel vragen over, maar kan er nooit een goed onderbouwd antwoord op geven, al heb ik wel een aantal vermoedens. Hoog tijd om op zoek te gaan naar mogelijke verklaringen voor de stijgende vraag naar zelfbouw in Nederland in hoogstedelijk gebied.
1. Delen, lenen en hergebruiken
Er is een trend zichtbaar die gericht is op hergebruiken en delen van grondstoffen in plaats van ze bezitten en weggooien. Samen met de schaarste van grondstoffen en een nieuwe waardering voor delen en hergebruiken, zorgt dit voor het ontstaan van een circulaire economie: een economie zonder afvalstoffen waarbij delen en lenen en toegang belangrijker wordt dan bezit. Welk woonproduct sluit hier nu beter bij aan dan CPO? Want daarbij zie je bijvoorbeeld vaak gedeelde wasruimtes met professionele apparatuur, een gedeeld logeerappartement voor gasten van het gebouw of een collectieve tuin.
2. Van verzorgingsstaat naar participatiemaatschappij
In het overheidsbeleid is een verschuiving te zien van de nadruk op gelijke kansen naar de nadruk op participatie. Hierin ontwikkelt de verzorgingsstaat, die gericht was op de bescherming van burgers, zich naar een participatiemaatschappij waarin burgers zelf een actieve rol hebben in plaats van op de overheid te leunen. “Niet de overheid, maar burgers zelf zijn verantwoordelijk voor welzijn en welvaart”. De consument leert dus om, ook op de woningmarkt, een actieve rol aan te nemen. Of, in de lijn met de Rotterdamse zelfbouwslogan: Pak je Ruimte!
3. Toename van ondernemerschap
Het aantal zelfstandige ondernemers in Nederland is de laatste jaren toegenomen. Dit is ook in internationaal verband zichtbaar. Inmiddels neemt Nederland hier een bovengemiddelde positie in. De toename van het aantal zelfstandige ondernemers in Nederland kwam volledig voor rekening van de groei van het aantal zelfstandigen zonder personeel. Op individueel niveau dus. We zijn een ondernemend volk geworden. Dat is ook één van de grootste kenmerken van zelfbouwers. Als dát geen link is…
4. Informatie beter en open beschikbaar
Content is in toenemende mate digitaal beschikbaar en daardoor gemakkelijker te raadplegen. Bijna alle Nederlanders hebben toegang tot internet, de afgelopen jaren steeds vaker op mobiele apparaten als smartphones en tablets. Kennistechnologie, zoals in wiki’s, zorgen er voor dat naast het vergaren, ook het creëren en delen van kennis eenvoudiger wordt. Gebruikers voegen gemakkelijk informatie toe aan reeds beschikbare informatie en worden zelf producent. Hierdoor worden ervaringen inzichtelijk, ook op het gebied van zelfbouw. Reeds gerealiseerde projecten zijn in te zien en te benaderen, wat een deel van de drempel voor zelfbouw kan wegnemen. Want als een ander het kan, dan kan jij het toch ook?!
5. Individualisering vraagt om maatwerk
Individualisering verwijst naar een ontwikkeling die wordt gekenmerkt door het losser worden van bindingen of het verzelfstandigen van individuen ten opzichte van de groep. Algemeen gedeelde ideeën over de levensloop hebben hier meer en meer hun bindende karakter verloren. En ook op het terrein van de levensstijl zijn burgers meer in staat gesteld om hun eigen individuele voorkeuren te volgen. Daarbij neemt welvaartsstijging financiële drempels weg. Hoe we onze tijd besteden en wat we hier aan uitgeven, willen en kunnen we steeds meer zelf bepalen. Als gevolg is een grotere diversiteit ontstaan in de indeling van de dagelijkse activiteiten. Daarnaast weten we steeds meer wat we willen, ook op de woningmarkt. Maar helaas worden vaak steeds dezelfde soort producten aangeboden. Oplossing: zelfbouw!